Qua ý kiến thảo luận tại cuộc làm việc, Chủ tịch Quốc hội đánh giá rất cao sự chuẩn bị của Đoàn giám sát và Bộ Tài chính. Trong đó, Bộ Tài chính vừa phải thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí như các bộ, ngành khác trong khi số lượng cán bộ, công chức, viên chức, người lao động rất đông (gần 7 vạn người) và lĩnh vực quản lý rất rộng, vừa được giao trách nhiệm quản lý nhà nước về lĩnh vực này. Với gần 400 trang báo cáo, chưa kể các phụ lục kèm theo, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, Bộ Tài chính đã rất nghiêm túc thực hiện các yêu cầu của Đoàn giám sát.

Lưu ý thời gian hoàn thiện, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo kết quả giám sát không còn nhiều, (theo kế hoạch sẽ trình tại Phiên họp tháng 9 tới – PV), Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, kết quả quan trọng nhất là dự thảo Nghị quyết giám sát trình Quốc hội như thế nào để tạo chuyển biến thực sự, rõ nét trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Trên tinh thần đó, Chủ tịch Quốc hội gợi mở một số vấn đề cần nghiên cứu đưa vào dự thảo Nghị quyết giám sát trình Quốc hội.

Cụ thể, theo Chủ tịch Quốc hội, Đoàn giám sát nên kiến nghị Chính phủ đổi mới việc ban hành Chương trình hành động hàng năm về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và tổ chức thực hiện Chương trình. “Thay vì chương trình năm nào cũng gần giống nhau, còn hình thức thì mỗi năm nên tập trung vào một số lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm nổi lên, có mục tiêu cụ thể để tạo chuyển biến rõ rệt. Khi ban hành xong phải tổ chức triển khai, thu thập, đánh giá, tổng kết hiệu quả cụ thể. Khi trình ra Quốc hội cũng nên cải tiến cách thức báo cáo và thảo luận, bảo đảm tính toàn diện nhưng mỗi năm phải tập trung vào một số lĩnh vực cụ thể”.

Chủ tịch Quốc hội nêu ví dụ hai năm COVID-19, chúng ta cắt giảm triệt để các khoản chi thường xuyên để tăng nguồn lực chống dịch. Vậy những năm tới, Chính phủ, Quốc hội xác định năm nào tập trung trọng điểm vấn đề tiêu chuẩn, định mức; năm nào tập trung giải quyết vấn đề thất thoát, lãng phía trong lĩnh vực quản lý, sử dụng đất đai; năm nào tập trung vào tài sản công.. “Quốc hội quyết được vấn đề này cũng đã là thành công rất lớn của Đoàn giám sát, nếu vẫn duy trì cách làm như trước đây thì thực hành tiết kiệm, chống lãng phí sẽ còn hình thức”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Cùng với đó, Chủ tịch Quốc hội cũng gợi mở, Đoàn giám sát nghiên cứu kiến nghị phát động một cuộc vận động thực hiện phong trào thi đua thực hành tiết kiệm, chống lãng phí sâu rộng trong toàn dân, cả khu vực công và khu vực tư, cả khu vực sản xuất, sinh hoạt, tiêu dùng, nhân lực, vật lực, tài lực... Thất thoát do lãng phí nhiều khi không kém gì thất thoát do các vụ án tham nhũng, tiêu cực. Một cuộc vận động với mục tiêu, tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể, gắn với đó là chính sách quốc gia về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí sẽ dễ được nhân dân ủng hộ và phát huy hiệu quả.

Nêu ví dụ cụ thể một chính sách quốc gia của Nhật Bản là quy định các công sở chỉ được bật điều hoà ở 28 độ, trong khi chúng ta đến công sở vẫn bật 18 – 20 độ suốt cả ngày vừa ảnh hưởng sức khoẻ, vừa lãng phí nguồn lực, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, những quy định cụ thể như vậy nhưng hiệu quả, tác dụng rất lớn. Giám sát của Quốc hội có đề xuất được những việc như vậy không? Các tiêu chuẩn, tiêu chí đầu tư, khoa học công nghệ... cũng tương tự như vậy. Đất nước còn khó khăn, nếu chúng ta tự tạo ra áp lực để phấn đấu cao hơn thì cũng sẽ thu hút được các nhà đầu tư chất lượng hơn. Chủ tịch Quốc hội cho rằng, phải đề xuất được các chính sách quốc gia về tiết kiệm, chống lãng phí như vậy mới là vấn đề lớn của chuyên đề giám sát lần này.

Bộ Tài chính thay mặt Chính phủ quản lý nhà nước về lĩnh vực quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, tiết kiệm, chống lãng phí không phải đơn thuần như “cây kéo” để cắt xén chi tiêu, mà một khía cạnh khác rất quan trọng là phải kịp thời tháo gỡ khó khăn, kiến tạo thể chế, kiến tạo sự phát triển, tạo ra nhiều giá trị gia tăng hơn. Ngành tài chính phải lo cân đối ngân sách, bảo đảm an toàn tài chính quốc gia nên cũng luôn phải cẩn trọng hơn, luôn thực hiện tinh thần nếu 1 tỷ đồng mà cần thiết thì chi ngay nhưng 1 đồng mà không cần thiết cũng không chi.

Do đó, đánh giá việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đối với ngành tài chính cần tiếp cận theo hướng này chứ phải chỉ là câu chuyện mỗi năm tiết kiệm được bao nhiêu tiền. Bộ Tài chính cần phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành rà soát lại, chỉ rõ những văn bản nào đang gây ách tắc cả về nhân lực, vật lực, tài lực để tập trung tháo gỡ, nhất là trong 3 lĩnh vực hết sức quan trọng thuộc phạm vi quản lý của Bộ gồm: dịch vụ công, dịch vụ sự nghiệp công và dịch vụ, sản phẩm công ích.

Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh việc rà soát, quy định định mức chi thường xuyên theo hướng ban hành định mức khung và phân cấp để các bộ, ngành, địa phương chủ động quy định, thực hiện, gắn với đó là cơ chế khoán chi; đánh giá lại việc khoán xe công, xem xét lại các định mức về chi tiêu công, tài sản công và xe công; đánh giá, báo cáo tổng hợp nguồn cải cách tiền lương; thu hồi các khoản cho vay của NSNN; xem xét lại trách nhiệm quản lý nhà nước đối với phát hành trái phiếu doanh nghiệp, nhất là trái phiếu phát hành riêng lẻ; rà soát, xác định lộ trình sửa đổi, bổ sung các luật về thuế...

Theo Chủ tịch Quốc hội, Đoàn giám sát nên kiến nghị Chính phủ: rà soát lại việc miễn, giãn, giảm thuế bằng công văn, các quyết định hành chính không đúng thẩm quyền, nhất là áp dụng cho các doanh nghiệp FDI; tăng cường chống chuyển giá trong các doanh nghiệp FDI; xử lý các tồn đọng của dự án BT, BOT; rà soát các quy định về quản lý nợ công; rà soát xử lý các dự án treo, chậm tiến độ, phân loại để có kiến nghị giải pháp cụ thể...

Kết luận cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị Đoàn giám sát tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội để hoàn thiện báo cáo kết quả giám sát. Đối với Bộ Tài chính, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị phân tích rõ nguyên nhân chủ quan, khách quan, trong đó tập trung chủ yếu vào nguyên nhân chủ quan cả ở những việc làm tốt và chưa tốt trong thực hiện pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; báo cáo bổ sung những địa chỉ làm tốt để nhân rộng; đề xuất cụ thể với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ để hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật; trực tiếp chỉ đạo giải quyết những vấn đề đã rõ, thuộc thẩm quyền để tạo chuyển biến ngay trong quá trình giám sát…/.