Tại Việt Nam, thuật ngữ an ninh con người và bảo đảm an ninh con người lần đầu tiên được đề cập tại Văn kiện Đại hội XII: “Kịp thời kiểm soát và xử lý các rủi ro, mâu thuẫn, xung đột xã hội. Đẩy mạnh các giải pháp đấu tranh phòng, chống tội phạm và tệ nạn xã hội; giảm thiểu tai nạn giao thông; bảo đảm an toàn xã hội, an ninh con người”. Đến Đại hội XIII, an ninh con người được xác định là một thành tố trong an ninh quốc gia, có mối quan hệ mật thiết với an ninh chính trị, an ninh kinh tế, an ninh văn hóa - tư tưởng… Văn kiện nhấn mạnh: “Chú trọng an ninh, an toàn là một trong những yếu tố hàng đầu trong cuộc sống của người dân” và cụ thể hóa thành 2 định hướng trong 12 định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030. Như vậy, an ninh con người nhận được nhiều sự quan tâm của các diễn đàn trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Dù có một số điểm khác nhau về cách tiếp cận, các nghiên cứu đều khẳng định mối quan hệ chặt chẽ giữa an ninh quốc gia và an ninh con người, đồng thời, nội hàm của khái niệm này cũng không ngừng được mở rộng, phát triển.
Truyền thông, báo chí là lĩnh vực có chức năng, vai trò hết sức quan trọng, ra đời là để thỏa mãn nhu cầu thông tin, giao tiếp của con người và xã hội. Ở Việt Nam, chức năng tư tưởng của báo chí, truyền thông là chức năng xuyên suốt, quan trọng hàng đầu, với nhiệm vụ truyền bá hệ tư tưởng của Đảng, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và làm cho hệ tư tưởng - lý luận này trở thành chủ đạo trong đời sống tinh thần, tư tưởng của quần chúng nhân dân. Ngoài ra, truyền thông, báo chí còn có chức năng giám sát và phản biện xã hội, thể hiện ở chỗ báo chí duy trì và phát triển mối liên hệ chặt chẽ giữa chủ thể và khách thể quản lý bằng thông tin hai chiều, bảo đảm cho các quyết định quản lý được thông suốt và thực thi hiệu quả.
An ninh truyền thông, báo chí là trạng thái ổn định, an toàn, thực hiện đúng chức năng của hệ thống truyền thông, báo chí, bảo đảm cho mọi hoạt động trao đổi thông tin giữa mọi đối tượng trong xã hội diễn ra bình thường, góp phần tích cực vào sự phát triển đất nước. Trước hết, nó trực tiếp tham gia định hướng dư luận xã hội, tạo ra bầu không khí tâm lý xã hội tích cực, lành mạnh cho con người hoạt động. Nếu như trước khi có internet, hệ thống truyền thông, báo chí cơ bản chỉ mang tính một chiều, đơn tuyến (từ phía Nhà nước đến phía người dân), thì ngày nay, mỗi một người dân đều có thể trở thành một “nhà truyền thông”, “người đưa tin”, đồng thời cũng có thể nắm bắt được thông tin ở mọi nơi trên thế giới chỉ với một chiếc điện thoại có kết nối mạng. Chính vì vậy, chỉ cần một thông tin “nóng” được đưa ra, có thể được lan tỏa rất lớn, rất nhanh, tạo ra dư luận xã hội mạnh mẽ, ảnh hưởng trực tiếp tới tâm lý, tư tưởng, cuộc sống của nhiều người trong xã hội. Do đó, ngăn chặn, lọc bỏ các thông tin không đúng, thông tin tiêu cực và thực hiện tuyên truyền theo hướng “làm cho phần tốt ở trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi” sẽ phục vụ đắc lực cho bảo đảm an ninh con người ở Việt Nam hiện nay.
An ninh truyền thông, báo chí góp phần bảo đảm an ninh chính trị của con người. Mặc dù trong xã hội thông tin, song trong thực tế, các kênh phát thanh, truyền hình, báo chí của Đảng, Nhà nước và các cơ quan trong hệ thống chính trị vẫn luôn được người dân quan tâm, theo dõi và coi đây là những thông tin chính thống. Với chức năng tư tưởng của mình, truyền thông, báo chí thực hiện truyền bá chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, đồng thời đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Thông qua đó, góp phần quan trọng tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, giữ vững an ninh chính trị, xây dựng niềm tin, khơi dậy những nhân tố tích cực trong tư tưởng, tinh thần con người và tạo sự đồng thuận trong quần chúng nhân dân.
Trong quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và mạnh mẽ của đất nước hiện nay, bảo đảm an ninh truyền thông, báo chí có ý nghĩa quan trọng trong việc tăng cường đại đoàn kết toàn dân tộc và giữ gìn bản sắc văn hóa con người Việt Nam. Lợi dụng sự phát triển của các phương tiện truyền thông xã hội, các thế lực thù địch không ngừng thực hiện mưu đồ “xâm lăng văn hóa”, cổ xúy nhiều xu hướng, lối sống lai căng, phản văn hóa, nhất là tác động tới giới trẻ Việt Nam. Bảo đảm an ninh truyền thông, báo chí một mặt giúp tuyên truyền, quảng bá những nét giá trị văn hóa truyền thống quý báu của con người Việt Nam không chỉ ở trong nước mà còn với bạn bè thế giới; mặt khác, giúp người dùng có thể kết nối, tương tác an toàn thuận tiện trên các không gian, môi trường truyền thông, góp phần thực hiện phong trào “toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và định hình ngày càng vững chắc hơn những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam hiện đại.
Nếu như thông tin có vai trò ngày càng to lớn và toàn diện đối với xã hội thì rõ ràng, mức độ bảo đảm an ninh truyền thông, báo chí cũng thể hiện vai trò hết sức toàn diện đối với an ninh con người ở Việt Nam. Nếu những thông tin trên hệ thống truyền thông, báo chí mất an toàn, có thể tác động tới mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, tạo ra “hiệu ứng đô-mi-nô”, gây nên hậu quả khôn lường, mà người cuối cùng gánh chịu chính là người dân. Trong trường hợp các cơ quan truyền thông, báo chí bị tấn công, bị chiếm đoạt, đánh cắp tài liệu, bí mật từ hệ thống cơ sở dữ liệu, để đưa lên những thông tin giả, thậm chí kêu gọi, hướng dẫn người dân tiến hành các hoạt động sai phạm, thì sẽ gây rối loạn hệ thống thông tin quốc gia và gây thiệt hại vô cùng to lớn về kinh tế, chính trị, xã hội./.
T.H